Ultraviyole (UV) Işınları Nedir ?

UV Işınları nedir ?

Ultraviyole (UV) ışınları, ya da Türkçe’de kullanılan adıyla morötesi ışınlar, dalga boylarının kısa olması sebebi ile çıplak gözle göremediğimiz ışınlardır. Gözlerimiz, dalga boyları 400 nm (nanometre) ile 700 nm arasında olan ışınlara karşı duyarlıdır. Fakat UV ışınlarının dalga boyları 100 nm ile 400 nm arasında seyretmektedir. Bu sebepten de insan gözünün algılayabildiği en düşük dalga boylu ışın, mor olarak görünmektedir. Dolayısıyla daha düşük dalga boylu UV ışınlarına morötesi ışınlar denir. Bu ışınları biz göremesek de örneğin birçok böcek türü algılayabilmektedir. Özellikle bal arıları UV ışınlarını çok iyi görür. UV ışınlarının en büyük kaynağı tahmin edeceğiniz üzere güneştir. Güneşin yaydığı enerjinin yaklaşık %9’luk kısmı ultraviyole radyasyon içerir. Güneşin yaydığı bu morötesi ışınların yarısından fazlası atmosferde emilmesine rağmen, etkisini gezegenimizde oldukça yoğun bir şekilde hissettirmektedir.

Ultraviyole ışınların çeşitleri nelerdir

Ultraviyole, farklı canlılar üzerindeki etkilerine ve karakteristik özelliklerine göre üçe ayrılır. UV-A, UV-B ve UV-C olarak üçe ayrılan UV ışınlarının en yaygın olanı UV-A’dır. UV-A ışınları dünyadaki UV ışınlarının %95’ini oluşturur. Ozon tabakasından geçip dünyaya ulaşabilen bu tür ışınlar cildimizi ve gözlerimizi her gün etkiler, göz merceğimize ve retinamıza kadar ulaşabilir. UV-B ışınlarının bir kısmı ozon tabakası tarafından emilebilir, fakat çocukların gözlerini olumsuz yönde etkileyebilir. Yetişkinlerde ise çoğunlukla göz merceği tarafından emilirler. Bu üç ışından en tehlikeli olan ise UV-C ışınlarıdır.

Ultraviyole ışınları nasıl keşfedildi

Ultraviyole ışınlarının keşfedilmesi 1801 yılına dayanır. Alman fizikçi Ritter tarafından varlığı kanıtlanan UV ışınlarının, o zamanlar bu kadar çok zararı olduğu bilinmiyordu elbette. Ritter, aslında X ışığının kimyasal maddeleri nasıl etkilediğini inceliyordu. O sırada, mor ışığın ötesinde de enerji çıkışı olduğunu fark etti. Böylece morötesi ışınların varlığını ilk kez tespit eden bilim insanı oldu.

Ultraviyole ışınların zararları nelerdir

UV ışınları zararları açısından bakıldığında, maalesef gözlerimize ve cildimize dikkat etmemiz gerektiğini vurgulamak gerekiyor. Özellikle uzun yıllar UV ışınlarına maruz kalmamak gerek. Ama neyse ki gözlerimizde bulunan kornea dokusu, bu ışınlara karşı tampon nokta görevi görüyor. UV ışınlarının büyük bir kısmını absorbe ederek gözlerimizi koruyor. Göz kürede yer alan göz merceği de aynı işlevi görerek retinamızın zarar görmesini engelliyor.

Ultraviyole ışınlardan nasıl korunmalı

UV ışınları, hem kışın hem de yazın zararlı etkilerini gösterir. Yaz aylarında direkt olarak bize temas eden ışınlar, kış aylarında da ıslak yüzeylerden ve ışığın yansıma yapabildiği her yerden yansıyarak zararlı etkilerini sürdürmeye devam eder. Bu sebeple hem yaz hem de kış aylarında önlem almak gerekir. Bu konuda en önemli önlem her mevsim, uzman satış noktalarından temin edilecek orijinal olan güneş gözlüklerinden kullanmaktır! Buna ek olarak şapka da takılmalıdır.

Ultraviyole ışınları nerelerde kullanılır

Güneşten yayılan ultraviyole ışınlarının sağlığımız için tehdit oluşturduğu bir gerçek. Fakat ultraviyole ışık ne işe yarar diye düşünenler de olacaktır. İşte bu konuda bilimsel çalışmalara bakmak gerekiyor. Çünkü bilim insanları, bu ışınları faydalı işler için de kullanıyor. Ayrıca biz farkında olmasak da günlük hayatımızı kolaylaştıran bazı icatlar, morötesi ışınlar sayesinde çalışıyor.

UV ışınları nerelerde var

UV ışınlarının önemli bir özelliği, bakterileri öldürebilme yetisine sahip olmalarıdır. Bu sebeple, hastanelerin sterilizasyon gerektiren bölümlerinde ya da ameliyathanelerin ışıklarında morötesi ışınlardan faydalanılır. Ayrıca hastanelerin, okulların ve daha birçok alanın havalandırma sistemlerinde ve bazı besinlerin sterilizasyonunda UV ışınları kullanılır.